0 – 6 yaş, temel kişilik oluşumunun yaş aralığı olduğu gibi okula başlama dönemini de kapsar. Bu dönemde çocuk okul öncesi eğitimine başlar ve okul öncesi eğitimine başlamak çocuğun bakım vereninden ayrıldığı, ilk bireyselleştiği dönemdir. Önemli bir ayrışmanın gerçekleştiği bu dönemde çocuk bağımsız hareket etmeyi ve özgüvenini kazanarak kendini sosyal çevrede ifade etmeyi öğrenir.
Okul öncesine başlaması gereken yaş çocuktan çocuğa farklılık gösterebilir. Her çocuğun gelişimi ve hazırbulunuşluluğu farklıdır. Bunun yanı sıra çocuk hazır olsa bile okulda belirli bir oryantasyon sürecinin uygulanması ve bu sürecin okul – ebeveyn işbirliği içinde ilerlemesi çok önemlidir. Bu süreçte çocuk, okula alışırken ilk günlerde belirli bir miktar ayrılık kaygısı, yeni ortamla ilgili şüphe, evine ve ailesine özlem, içeri girip girmemede kararsızlık yaşayabilir. Bunların hepsi çok normaldir. Bebeklik döneminde sağlıklı bağlanan bireyin ayrışma dönemi de ona oranla kolay ve sağlıklı geçecektir. Bir süre ortamı tanımaya çalışan çocuk zamanla öğretmenine ve okul ortamına güvendikçe ebeveyninden uzaklaşır ve okuluna uyum sağlama süreci başlar.
Okula başlamadan önce çocuğa okulun ne olduğu ve yaşayacakları hakkında bilgi vermek onu rahatlatabilir. Duyduğu kaygıyı ya da herhangi bir duygusunu bastırmadan sizinle paylaşmasını sağlamak ve bunları anlamaya çalışmak onun için önemlidir. Zaman zaman okula gitmek istemediğini ifade edebilir, yeni ve kurallı ayrıca ev konforundan uzak bir ortama alışmak çocuk için bir süreçtir ve bu söylemler karşısında “Bugünlük gitmese de olur” dememeniz gerekir. Bu şekilde endişeleriyle baş etme becerisini ondan almış olursunuz ve diğer günler okula götürmeniz daha da zorlaşır.
Okula başlama süreci başlı başına bir değişiklik ve yeni bir düzene adapte olma süreci olduğundan bu dönemde ikinci bir değişiklik yaşamamanız gerekir. Taşınma, tuvalet eğitimi, boşanma, emzirmeye son verme vb. değişiklikler oryantasyon süreci tamamlandıktan sonra gerçekleştirilmelidir.
Sosyal ortama ve gruplara alışkın olunmayan bu yaşlarda çocuk ilk önce öğretmeniyle bireysel olarak tanışır ve birlikte okulu keşfederler. Sıkılarak ayrılmaması için ilk günler okulda daha kısa kalır ve bu süre zamanla artarak arkadaşları da önce birkaç kişi sonra da tüm sınıf olmak üzere çoğaltılır. Geçişi yumuşak ve sağlıklı yapmak çocuğun okul ortamına uyum sağlaması, okul ile ilgili olumlu bir algı geliştirmesi ve gelişiminin hızla ilerleyebilmesi açısından önemlidir.
İlk günler bizlere eşlik eden ebeveyn, çocuk okula ve öğretmenine güven kazandıkça yavaş yavaş uzaklaştırılır ve sonra veda vakti gelir. Vedalaşma anında onu bırakan kişinin “net, kısa, tutarlı ve kararlı” sözleri ve duruşu önemlidir. “Okuldan sonra mutlaka gelip seni alacağım. İşlerimi halledip geleceğim. Seni seviyorum görüşürüz.” Gibi rahatlatıcı ve kısa açıklayıcı cümleler kurularak vedalaşmak çocuğa iyi gelecektir. Çocuk bu süreç sırasında bazen biraz hüzünlenebilir, bu sağlıklı bir duygu ve tepkidir. Doğru zamanda ve okulun yönlendirmesiyle yapılan bir veda ise çocuk bir süre sonra mutlaka buna alışacaktır çünkü ayrılık çocuğun tam da öğretmenine güvendiği, onda sakinleşmeyi öğrendiği anda gerçekleşmiştir.
Okula gelirken evden bir oyuncak / nesne getirmek bazen çocuğa iyi gelebilir. Geçiş nesnesi dediğimiz bu nesneyi okulun ilk zamanlarında kullanması normal olarak kabul edilir. Fakat daha sonra bu nesneden ayrışabilmesi beklenir.
Çocuğunuzun bazı önemli olduğunu düşündüğünüz davranışları ve sevdiği sevmediği şeyler hakkında öğretmeni önceden bilgilendirmeniz öğretmenin öğrencisini tanımasını hızlandıracak ve ilişkilerini kuvvetlendirecektir.
Çocukların ayrışmasının yanı sıra bu dönemin ebeveynin de çocuktan ayrıldığı ve ebeveynlerin de duygusal açıdan zorlandığını bir dönem olduğunu unutmamak gerekir. Ebeveyn de oryantasyon sürecinde çocuktan uzak kalmaya yavaş yavaş alışır ve ayrılık dönemi geldiğinde kaygısını, üzüntüsünü belli etmemelidir. Çünkü çocuk ebeveynin duygularını çabuk sezer ve hiçbir çocuk, ailesinin bırakmak için tedirginlik duyduğu bir yerde kalmak istemez, kafasında olumsuz düşünceler ve duygular oluşabilir.
Oryantasyon döneminde ve sonrasında desteğe ihtiyaç duyduğunuz her noktayı öğretmenlerle ve okul rehber öğretmeni ile paylaşabilirsiniz. Bu dönemi beraber yürütebilmek önemlidir.
